Astronomie

De Halternevel M27

Geplaatst door Bert Carrein - Laatst gewijzigd op 18 september 2009

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuwsDe Halternevel (M27) is een planetaire nevel in het sterrenbeeld Vosje (Vulpecula). Het is de eerste planetaire nevel die ooit waargenomen werd. Zoals de meeste planetaire nevels zend de halternevel zijn zichtbare licht voornamelijk in een enkele spectraallijn uit, 500,7 nm.

De Halternevel, in het Engels de Dumbbell nevel, werd in 1764 ontdekt door Charles Messier en was tevens de eerste planetaire nevel die werd ontdekt. Messier beschreef het als een ovale nevel zonder sterren.

We kijken vanaf de zijkant tegen M27 aan. Hierdoor zien we dus geen ronde nevel, zoals bij de Ringnevel (M57). Zouden we M27 net zo zien als M57, dan zouden we waarschijnlijk een symmetrische ring zien. Ook een andere planetaire nevel, M76, zien we van de zijkant. Deze wordt - toepasselijk - de kleine Halternevel (Little Dumbbell) genoemd. Klik hier voor een foto van de kleine Halternevel (gefotografeerd door de NOAO telescoop).

Deze planetaire nevel is een van de helderste planetaire nevels. De magnitude bedraagt 7.4 en de helderste - de Helix nevel (NGC 7293 in Waterman) heeft een magnitude van 7.3. De objecten zijn relatief groot en daardoor zijn ze kleiner vergroot beter zichtbaar. Helaas zijn er dan ook minder details zichtbaar. Veel waarnemers zijn het ermee eens dat de Halternevel enorm goed te zien is door een goede verrekijker (10x50).

Aangezien de nevel uitbreidt met een snelheid van 6,8 boogseconden per eeuw, wordt de leeftijd geschat op 3000 tot 4000 jaar. Toch ligt er veel druk op deze leeftijd. Zo berekende Burman dat de nevel met 1,0 boogseconde per eeuw uitdijt, waardoor de leeftijd rond de 48.000 jaar ligt!

Over de afstand zijn de wetenschappers het ook niet eens. Hynes houdt het op 800 lichtjaren, Kenneth Glyn Jones denkt 975 en Mallas/Kreimer houdt het liever op 1250 lichtjaren. Alle berekeningen liggen tussen de 490 en 3500 lichtjaren.

De centrale ster van M27 is redelijk helder met een magnitude van 13.5. Je zult deze niet kunnen zien met een kleine tot middelmatige amateurtelescoop, maar een redelijk geavanceerde telescoop moet de enorm hete blauwachtige subdwerg (neutronenster) kunnen zien. K. M. Cudworth van het Yerkes observatorium vond zelfs nog een gele metgezel bij de ster met een magnitude van 17.

Als we uitgaan van een afstand van 1200 lichtjaren, dan is de nevel 100 keer helderder dan de zon. De ster in het midden van de nevel is drie keer zwakker dan de zon. De metgezel is nog minder helder, want die is bijna 100 keer zwakker dan de zon.

Als de hemel donker genoeg is is de Halternevel met een grote verrekijker (7x50 of 10x50) of kleine telescoop goed te zien als een vaag vlekje.

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws

Home

Nieuws

Astronomie

Mediatheek