Astronomie

De rotsplaneten

Geplaatst door Bert Carrein - Laatst gewijzigd op 14 februari 2010

De vier planeten die het dichtst bij de Zon staan en de aardse Maan hebben veel met elkaar gemeen. Ze bestaan allemaal in hoofdzaak uit ijzer en gesteente en hebben kraters op hun oppervlak. Ze worden de rotsplaneten, of ook wel de terrestrische planeten, genoemd.

Toen de planeten ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstonden, cirkelden er nog veel brokken ijs en steen rond de Zon. De volgende 500 miljoen jaar botste dit puin op de binnenplaneten tot het meeste door die planeten opgeruimd was. Eerst waren de nieuwe planeten erg heet, vooral door de botsingen.

Binnenin smolten het gesteente en metaal. De kernen van Mercurius, Mars en de Maan zijn intussen gestold, die van de Aarde en Venus zijn nog altijd vloeibaar.

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws
De vier rotsplaneten van het zonnestelsel en de Maan op schaal.

De rotsplaneten en de Maan in vergelijk

Mercurius heeft geen echte atmosfeer, maar er ligt een kleine gaslaag (vooral natrium en helium) om de planeet. De dikke atmosfeer van Venus bevat 100 keer zoveel gas als de aardse atmosfeer. Er hangt een dichte bewolking. De aardse atmosfeer bevat wolken van waterdamp en heeft een bovenlaag met ozon. De Mars-atmosfeer is 100 keer dunner dan de aardse. Er hangen wolkensliertjes en er staan sterke winden.

N2 O2 H2O Ar CO2 Luchtdruk
Venus 3.5% 0% 0.01% 0.007% 96% 92 atm
Aarde 77% 21% 1% 0.93% 0.035% 1 atm
Mars 2.7% 0% 0.006% 1.6% 95% 0.006 atm

Gevormd door vulkanen

Alle rotsplaneten en de Maan hebben een zware kern van gesteente of ijzer. een laag lichter gesteente, die we de mantel noemen, omgeeft de kern. Aan de buitenkant van de rotsplaneten en Maan ligt een enkele kilometers dikke korst van sterk gesteente.

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws

Eens was er op alle binnenplaneten en op de Maan vulkanische activiteit, waarbij spleten in de korst ontstonden en heet gesmolten gesteente (lava) uit de mantel stroomde. De Maan, Mercurius, en Mars zijn afgekoeld en gestold: hun vulkanen zijn dood. Maar op de Aarde en Venus stromen nog steeds lava, as en gassen uit de vulkanen. Door miljarden jaren vulkanisme ontsnapte gas in de planeten naar het oppervlak. Zo ontstonden de atmosferen van de Aarde, Venus en Mars. In de afgelopen 3,5 miljard jaar is de aardse atmosfeer sterk door plantaardig en dierlijk leven veranderd.

Reuzenvulkanen

Venus, de Aarde en Mars hebben alle vulkanische bergen, maar op Mars zijn ze het grootst. Mars is kleiner dan de Aarde en Venus en heeft een geringere zwaartekracht, waardoor bergen er hoger kunnen worden. Bovendien verschuift de korst niet, zodat uitbarstingen steeds weer op dezelfde plaatsen voorkomen en daar steeds nieuwe lava wordt opgeworpen.

Mars heeft de hoogste vulkaan in het zonnestelsel, Olympus Mons, met een hoogte van 25 kilometer. De hoogste vulkaan op Venus is Maxwell Montes, zo'n 12 kilometer hoog, en is daarmee hoger dan de grootste aardse vulkaan: Mauna Kea op Hawaï van 9 km (vanaf de zeebodem gemeten).

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws
De grootste vulkaan van het zonnestelsel: Olympus Mons op Mars (25 km).

Home

Nieuws

Astronomie

Mediatheek