Nieuws

Wat is nu een planeet?

Geplaatst op 15-05-2009 om 10u11 door Bert Carrein - 19714 keer gelezen
Nieuws

Op de IAU-conferentie van augustus 2006 werd een definitie aangenomen om hemellichamen binnen ons zonnestelsel te classificeren. Hierdoor verloor Pluto de status van planeet. Als wel aan voorwaarde 1 en 2 wordt voldaan, maar niet aan voorwaarde 3, wordt het betreffende hemellichaam een dwergplaneet genoemd; voorbeelden zijn Pluto, Ceres en Eris.

Een planeet is een hemellichaam dat volgens de definitie voldoet aan drie voorwaarden. Een planeet:

  • Bevindt zich in een baan rond een ster.
  • Heeft genoeg massa om met zijn eigen zwaartekracht de interne krachten van zijn eigen lichaam te overwinnen zodat daarmee een hydrostatisch evenwicht bewerkstelligd wordt (m.a.w. gedraagt zich als een vloeistof en is daardoor nagenoeg rond).
  • Heeft de omgeving van haar baan schoongeveegd van andere objecten.

Voor de classificatie van planeten buiten ons zonnestelsel (exoplaneten) zijn, onder andere door de moeilijke waarneming (ze worden nooit rechtstreeks waargenomen maar hun bestaan wordt afgeleid uit de afwijking in de baan van de sterren), nog geen regels vastgesteld.

Vanaf de aarde gezien bewegen planeten elk op hun eigen manier langs de hemelbol en bewegen ze niet met de sterren mee. Aan dit gedrag danken planeten hun Griekse naam zwerver of de vroeger in het Nederlands gebruikte term dwaalster. De naam is afkomstig van het Griekse πλανήτης (planetes), dat zelf weer teruggaat op πλανá½°ομαι (planáo-mai), wat ronddolen, rondzwerven betekent.

Dat had in het Oud-Grieks betrekking op een kudde vee die ronddoolde op de wei. In de Griekse oudheid werden alle hemellichamen die niet met de sterrenhemel meebewogen als planeet geclassificeerd. Naast de toen bekende planeten Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus werden ook de zon en de maan als planeet beschouwd.

Na het verwerpen van de leer van het geocentrisme en het aannemen van de heliocentrische theorie werd de aarde aan het rijtje van planeten toegevoegd en de zon ervan geschrapt. Toen Galileo Galilei manen rond Jupiter ontdekte werd ook de maan van de aarde niet langer als planeet gezien. Lange tijd werd "elk hemellichaam dat rond de Zon draaide en niet rond een ander hemellichaam" als planeet geclassificeerd. Later is deze definitie regelmatig gewijzigd en verder gespecificeerd.

De definitie die daarna algemeen aanvaard werd en door de Internationale Astronomische Unie (IAU) werd onderschreven luidde: Een lichaam met een aanzienlijke massa dat rond een ster cirkelt en geen energie als gevolg van kernfusie produceert. Hoeveel aanzienlijk precies is, was onduidelijk en een door de IAU opgerichte werkgroep moest daarover uitsluitsel geven. In augustus 2006 was de 26e algemene vergadering van de IAU waar een nieuwe definitie voorgesteld werd. Deze luidde:

A planet is a celestial body that (a) has sufficient mass for its self-gravity to overcome rigid body forces so that it assumes a hydrostatic equilibrium (nearly round) shape, and (b) is in orbit around a star, and is neither a star nor a satellite of a planet.

Ofwel "Een planeet is een hemellichaam dat (a) voldoende massa heeft om zijn eigen zwaartekracht de krachten van een vast lichaam te laten overwinnen zodat de vorm een hydrostatisch evenwicht (vrijwel rond) bereikt, en (b) in een baan om een ster verkeert en zelf geen ster of satelliet van een planeet is."

Deze nieuwe definitie werd in deze vorm uiteindelijk niet aangenomen, er werd nog een verdere nuancering aangebracht die het verschil tussen planeten en dwergplaneten aangaf.

Sinds de ontdekking van meerdere objecten in een baan buiten Neptunus zoals Sedna en Quaoar is de planeetstatus van Pluto steeds meer onder druk komen te staan. Een meerderheid van de astronomen is tegenwoordig van mening dat Pluto niet als planeet had mogen worden genoemd.

Sinds begin jaren '90 worden objecten die in een baan buiten Neptunus maar nog steeds om de zon heen draaien geclassificeerd als transneptunisch object. Met de ontdekking van Eris in 2005 werd de discussie rondom de status van Pluto heropend.

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be

Gerelateerde berichten

Lees ook: Zonnestelsel heeft er de plutoïden bij
Lees ook: Nieuw object in Kuipergordel ontdekt
Lees ook: Zonnestelsel ouder dan voorheen gedacht
Lees ook: Overeenkomsten tussen Mars en Venus
Lees ook: De Aarde had ooit 3 manen
Lees ook: Inwendige van de Aarde verschilt met dat van Mars en Vesta

Bekijk alle berichten uit deze categorie.