Saturnusmaan Enceladus heeft mogelijk een oceaan :: Nieuws

Saturnusmaan Enceladus heeft mogelijk een oceaan

Geplaatst op 28-07-2009 om 12u09 door Bert Carrein - 4009 keer gelezen

Enceladus, de witte ijsmaan van Saturnus, zou wel eens oceanen kunnen herbergen. Om daarachter te komen hebben verschillende onderzoeksgroepen gekeken of er zout in het ijs te vinden is. Dat zou er namelijk op duiden dat dat ooit in vloeibaar water is opgelost. De conclusies lijken tegenstrijdig.

Enceladus is een kleine maan van Saturnus. De naam lijkt eerder op een Mexicaans gerecht dan op die van een maan. Maar dan wel een nagerecht, want de maan is wit en bestaat uit ijs. Sinds de ontdekking van dit ijs wordt er veel over deze satelliet van Saturnus gespeculeerd, want waar ijs is, kan water zijn en water biedt de mogelijkheid tot leven.

In 2005 ontdekte het ruimteschip Cassini grote fonteinen van waterdamp en ijsdeeltjes die vanaf de zuidpool van Enceladus honderden kilometers de ruimte in worden gespoten. Hier zouden hete geisers in de kern van de maan verantwoordelijk voor kunnen zijn. De ijsdeeltjes en waterdamp voeden de buitenste ring van Saturnus, de E-ring.

Maar herbergt deze ijsklomp ook vloeibaar water of is hij ontstaan uit ijs dat nooit ontdooit is geweest? Een aanwijzing voor de aanwezigheid van een oceaan onder het ijs zou het vinden van zout zijn. In de rotskern van een maan is dat namelijk over het algemeen te vinden. En zout lost makkelijk op in water. Dus als er een oceaan is, zou het water daarvan zout moeten zijn. In de Nature van deze week publiceren twee verschillende onderzoeksgroepen op het eerste gezicht tegenstrijdige resultaten. Amerikaanse onderzoekers vonden geen zout in de waterdamp en Europese onderzoekers vonden dit juist wel in de ijsdeeltjes die door de maan uitgespuwd worden.

De Amerikaanse onderzoekers hebben de waterdampfonteinen onderzocht met telescopen vanaf de aarde. Als hete geisers het ijs en de waterdamp de ruimte in zouden blazen, moet de damp uit vers verdampt zout water bestaan. Zout is met telescopen goed te zien. Natriumdeeltjes reflecteren namelijk zonlicht op een unieke manier. Dit geeft een uniek geel licht (te vergelijken met natrium-straatlantaarns). Een voorbeeld hiervan is te zien bij de vulkanische maan Io van Jupiter.

Maar helaas vonden de onderzoekers geen gele reflectie in de fonteinen van Enceladus. Geen zout dus en dus geen bewijs voor een oceaan onder het ijs. Maar de onderzoekers benadrukken dat dit niet een bewijs is voor de afwezigheid van water, maar slechts dat er geen hete geisers zijn die zout water snel verdampen en de lucht in pompen.

De Europese onderzoekers hebben niet door telescopen zitten turen, maar hebben gegevens gebruikt van de Cosmic Dust Analyzer (CDA) aan boord van de Cassini. De CDA, een soort kosmische stofzuiger, heeft namelijk ook ijsdeeltjes uit de fonteinen van Enceladus opgezogen. En de Europeanen hebben daar wel degelijk zout in gevonden. Als de ijsdeeltjes ooit in vloeibare vorm op de ijsmaan zijn geweest, zou het om oceanen kunnen gaan die net zo zout zijn als die op aarde. De onderzoekers vallen hun Amerikaanse collega’s niet aan. De hoeveelheid zout in de ijsdeeltjes is te klein om vanaf de aarde met telescopen waar te nemen.

Het ontbreken van zout in de damp kan volgens de Amerikanen duiden op een langzaam verdampingsproces, waarbij in ijsgrotten onder het oppervlak het zoute water langzaam verdampt, waarbij het zout achterblijft. Dit gebeurt op aarde ook bij het verdampen van het oceaanwater. Deze zoutloze damp kan dan zijn weg door de scheuren naar het oppervlak vinden en heeft dankzij het vacuüm van de ruimte helemaal geen geisers nodig om met flinke kracht het heelal ingezogen te worden.

De Europeanen waarschuwen nog wel dat ook hun vondst nog geen bewijs is voor het bestaan van een oceaan. Het zout in het ijs kan ook komen uit zoutvoorraden die mee naar buiten gezogen worden en nooit opgelost in water zijn geweest. De conclusies van beide onderzoeksgroepen sluiten nu dus nog vooral dingen uit in plaats van dat ze met zekerheid kunnen zeggen. Gelukkig zal de Cassini zal nog een flink aantal keer langs Enceladus vliegen. En dat houdt het spannend, want wie weet volgen dan de bewijzen voor water op de ijsmaan en blijkt Enceladus een bron voor leven te zijn.

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be (Johan Schaeffer)

Gerelateerde berichten

Lees ook: Geisers op saturnusmaan Enceladus eindelijk verklaard
Lees ook: Het 'sneeuwt' op Enceladus
Lees ook: Geisers op saturnusmaan Enceladus ontdekt
Lees ook: Saturnusmaan Enceladus verrast astronomen
Lees ook: Opstijgend ijs verjongt oppervlak Saturnusmaan Enceladus
Lees ook: Wat gebeurt er met Saturnusmaan Enceladus?

Bekijk alle berichten uit deze categorie.

desterren.net

Nieuws