Nieuws

De WISE infrarood ruimtetelescoop

Geplaatst op 12-09-2009 om 10u57 door Stefan De Decker - 2337 keer gelezen
Nieuws

De Wise (Widefield Infrared Survey Explorer) telescoop met een spiegeldiameter van 40 cm is gepland voor lancering op 7 december dit jaar. Wise zal de hele sterrenhemel in kaart brengen in 4 infrarode (IR) golflengten. De geplande missie zal 7 maanden duren.

Wise zal rond de aarde draaien in een polaire baan op zo’n 523 km hoogte en de hele tijd recht van de aarde wegkijken. Elke baan zal zo van noord naar zuid en terug een dun strookje hemel in beeld brengen. In 90 minuten heeft Wise één volledig rondje rond de aarde gevlogen. In 6 maanden tijd zal de hele sterrenhemel één keer in beeld gebracht zijn. En dit in anderhalf miljoen beelden van elk één megapixel en in vier verschillende golflengten. Meer bepaald 2 in het mid IR en 2 in het ver IR:

  • 1 to 3.4 micron: deze “breedband” filter richt zich op licht van sterren
  • 2 tot 4.6 micron: deze warmtestraling komt van bruine dwergen. Koeler dan sterren maar Bruine dwergen hebben wel een inwendige warmtebron.
  • 3 tot 12 micron: warmtestraling van asteroïden
  • 4 tot 22 micron: voor stof in gebieden met sterrenvorming


Objecten boven de evenaar zullen minstens 8 keer in beeld komen en objecten boven de polen nog meer. Indien de missie met 6 maanden verlengd wordt, verdubbelt het aantal beelden en bijgevolg de gevoeligheid van de hele survey. Er is voldoende koeling aanwezig voor een missie van 13 maanden (1 maand testen en 2 keer 6 maanden voor onderzoek). De digitale beelden die in de loop van de missie gemaakt worden, zullen door speciale software worden opgeteld zodat een langere belichtingstijd wordt bekomen en zwakkere objecten ook zichtbaar worden.

Alle beelden zullen via een automatisch proces vergeleken worden met bestaande databanken zoal bv. de asteroid database en elk lichtpuntje dat niet gekend is wordt dan bekeken d.m.v. een set van verschillende observaties om na te gaan of het object van plaats is veranderd t.o.v. beelden van een aantal dagen ervoor. Geschikte kandidaten worden dan doorgestuurd naar het Minor Planet Center voor verder onderzoek. Elke asteroïde van 3 km of groter die zich in de asteroïdengordel bevindt zal op deze manier opgespoord kunnen worden.

Dankzij de hoge gevoeligheid, de keuze van golflengten en het feit dat elke stukje hemel minstens 8 keer gefotografeerd zal worden, zal Wise honderdduizenden asteroïden ontdekken en hun diameter nauwkeuriger kunnen vastleggen dan met observaties in zichtbaar licht mogelijk zou zijn. Objecten in de Kuipergordel zoal Pluto, die geen inwendige warmtebron hebben en geen warmte van de zon ontvangen, zijn jammer genoeg niet zichtbaar voor Wise.

Indien ze bestaan, zullen ook solitair ronddolende Jupiters en Neptunussen tot ver buiten ons zonnestelsel ontdekt worden. Een planeet zoals Neptunus kan door Wise gezien worden tot op een afstand van 700 keer de afstand zon-aarde. Neptunus zelf draait rond de zon op een afstand van 30 maal zo ver als de aarde. Een planeet zoals Jupiter is detecteerbaar door Wise tot een afstand van 1 lichtjaar. Dit is ver maar wel nog binnen de invloedsfeer van de zon haar zwaartekracht.

Er zal ook voor het eerst een volledige inventaris kunnen worden gemaakt van alle bruine dwergen in de buurt van onze zon. Bruine dwergen zijn sterren met een te lage massa voor waterstoffusie. Ze verliezen langzaam warmte naarmate ze ouder worden. Veel bruine dwergen in de buurt van onze zon zijn nog niet ontdekt en het is goed mogelijk dat er zich nog enkele verschuilen dichter bij ons dan de dichtstbijzijnde reeds ontdekte ster. Een lichtgewicht bruine dwerg van 2 tot 3 keer de massa van Jupiter kan door Wise gedetecteerd worden tot een afstand van 7 tot 10 lichtjaar.

Het Wise team heeft met de Spitzer IR ruimtetelescoop en een klein stukje hemel (één vierduizendste van de volledige sterrenhemel) onderzocht op zoek naar bruine dwergen en hebben er 18 ontdekt. Spitzer in gevoeliger dan Wise maar heeft geen breed beeldveld, wat nodig is om de hele sterrenhemel te fotograferen. Indien het kleine onderzochte gebied representatief is, zal Wise wel 700 koele bruine dwergen opsporen.

Ook geen enkele nabije jonge ster met al dan niet bijhorende stof -of puinschijf zal aan de IR blik ontsnappen. Sterren koeler dan onze zon en met een zwakkere lichtsterkte kunnen in het IR gemakkelijker opgespoord worden. Er wordt verwacht dat Wise het aantal ontdekte sterren in een straal van 6 parsec rond de zon kan verdubbelen! Eén parsec is 3.26 lichtjaren. Wise zou binnen deze afstand nl. een 100-tal bruine dwergen gaan ontdekken.

Stofdeeltjes houden het licht tegen van de meeste sterren in de melkweg. In zichtbaar licht zien we slechts een klein percentage van alle sterren. In het IR is dit niet het geval en kan de structuur van onze melkweg in kaart worden gebracht.

Heb ik nu alles opgesomd wat Wise zal ontdekken? Bijlange niet. In de verste uiteinden van de kosmos kan Wise galaxies opsporen die fel schijnen in het IR. Omdat het samensmelten van kleinere galaxies aanzet geeft tot de geboorte van nieuwe sterren.

De Wise missie die in 2010 vele nieuwe ontdekkingen zal doen, zal een groot aantal interessante onderzoeksdoelen opleveren voor gedetailleerd onderzoek met ruimtetelescopen zoals Spitzer, de Hubble, de dit jaar gelanceerde Herschel en de toekomstige James Webb.

Bron: NASA

Gerelateerde berichten

Lees ook: Nieuwe infraroodtelescoop SPICA
Lees ook: Europees radioastronomie-netwerk uitgebreid
Lees ook: Telescoop in ontwikkeling voor hoogenergetische deeltjes
Lees ook: Eerste deel radiotelescopen in gebruik
Lees ook: Hoogenergetische deeltjestelescoop voorspelt ruimteweer
Lees ook: James Webb Telescope in constructie

Bekijk alle berichten uit deze categorie.

Home

Nieuws

Astronomie

Mediatheek