Nieuws

Het kalam kosmologisch argument

Geplaatst op 26-09-2009 om 10u00 door Bert Carrein - 5895 keer gelezen
Nieuws

In een tijdperk waarin de wetenschappelijke mogelijkheden bijna onbeperkt lijken en we als mensheid meer kennis verzamelen per jaar dan in alle eeuwen voor de 20ste eeuw samen, lijkt het bijna absurd dat religie nog steeds zo’n grote invloed uitoefent op het grote publiek. Hoewel deze (toch in het Westen) voortdurend geniet van de vruchten die de wetenschap afwerpt, staat een groot deel van de mensen nog steeds zeer sceptisch tegenover de wetenschap wanneer die op bepaalde domeinen op identiek dezelfde methodische en logische wijze streeft als gewoonlijk naar de waarheid (of toch een zo goed mogelijke benadering ervan).

Denk maar aan de bitsige strijd die nu plaatsvindt in de VS tussen evolutionisten en creationisten. Gekrenkt in hun geloof en persoonlijke trots vallen religieuze (fundamentalisten) het bastion der wetenschap aan met populistische propaganda, ogen-schijnlijk correct en opvallend eenvoudig in vergelijking met het heimelijke vakjargon die weten-schappers hanteren. Zolang de wetenschap dus niet raakt aan deze gevoelige onderwerpen zoals het ontstaan van leven of de oorsprong van het heelal, wordt ze geduld (en zelf ten volle benut), maar o wee indien deze op persoonlijk, religieus vlak z’n intrede doet.

En laat dit nu juist zijn wat astronomen doen, op zoek gaan naar ‘de’ waarheid over het ontstaan van het heelal en waarom het is zoals het is. Waar tegenover evolutie wordt ingebracht dat leven niet zomaar uit dode materie kan ontstaan, wordt tegenover de huidige (over het algemeen) geaccepteerde theorie van de Big Bang geponeerd dat het heelal niet zomaar uit het niets is ontstaan. Hierbij wordt het ‘Kalam kosmologisch argument’ gretig aangehaald, hoewel de term zelf minder bekend klinkt. Hoewel wetenschappelijk weinig valabel valt de impact hiervan niet te onderschatten en aangezien het marginaliseren ervan eerder voor een versterking zorgt, wil ik dan ook even dieper ingaan op deze argumentatie.

Het kosmologisch argument (ook wel eerste oorzaak argument genaamd) is een religieus filosofisch argument dat uitlegt dat alles een oorzaak heeft en dus veroorzaakt moet zijn door een eerste oorzaak die zelf 'onveroorzaakt' is, namelijk god. Het Kalam kosmologisch argument is één van de varianten van dit argument dat vooral als bewijs voor het bestaan van een god door verschillende religies gebruikt wordt. Het woord ‘Kalam’ is Arabisch voor ‘spreken’ maar ook interpreteerbaar als ‘theologische filosofie’. Eerste Oorzaak argumenten zoals deze werden voor het eerst gehanteerd in de 4e en 3e eeuw voor Christus door de Griekse (wetenschappelijke) filosofen Plato en Aristoteles. Zij stelden dat als je maar ver genoeg in het verleden zou terug keren, je dan de eerste oorzaak zou kunnen waarnemen. Thomas Aquinas, een christen uit de 13e eeuw na Christus bouwde verder op deze ideeën en projecteerde een ‘heidens’ concept in een model waarin de eerste oorzaak van het universum, God, onveroorzaakt is. Het Kalam kosmologisch argument is gebaseerd op soortgelijke principes, maar werd uitgewerkt door moslimfilosofen, die echter eenzelfde doel voor ogen hadden: de noodzaak van een schepper bewijzen. Het Kalam kosmologisch argument gaat uit van 3 stellingen:

1. Alles wat bestaat heeft een oorzaak voor zijn bestaan. 2. Het universum is ontstaan. 3. Het universum heeft een oorzaak voor zijn bestaan.

De tweede stelling lijkt ogenschijnlijk zeer vanzelfsprekend, met onze huidige wetenschappelijk kennis. Toch dachten de meeste wetenschappers nog tot eind de 19de begin de 20ste eeuw dat het universum zelf eeuwig was (zie bijvoorbeeld de Steady State theorie), wat strijdig was met hetgeen de bijbel beweerde.

Tegenwoordig ondersteunen de meeste modellen over de oorsprong van het universum, waaronder de populairste die van de Oerknaltheorie, echter het idee van een universum met een begin of oorzaak. Deze conclusie is echter gefundeerd door een uitgebreide wetenschappelijke basis, daar waar het theologische Kalam kosmologisch argument een filosofische interpretatie hanteert van het begrip oneindigheid op basis van twee argumenten om tot de conclusie te komen dat God de eerste oorzaak van een eindig universum is:

1. Een feitelijke oneindigheid kan onmogelijk bestaan aangezien die tot absurditeiten leidt. Een gedeelte van een oneindige verzameling is immers op zichzelf weer gelijk aan die oneindige verzameling, aangezien het delen van oneindig, oneindig als resultaat oplevert. Dit bijvoorbeeld historische gebeurtenissen zorgt dat het onmogelijk is dat een werkelijk oneindige verzameling gebeurtenissen kan plaatsvinden vóór een bepaald ogenblik in de tijd. Deze redenering stelt dus dat niets ooit kan plaatsvinden in een oneindig bestaand heelal aangezien het oneindig lang duurt voor het ooit gebeurt. Deze redenering is echter net zo fout als bijvoorbeeld het accepteren van de paradox van Xeno waar de loper de schildpad nooit zal lijken in te halen. Iets wat logisch en juist lijkt is dat niet altijd.

2. Een feitelijke oneindigheid kan niet ontstaan. De geschiedenis, het verloop van alle gebeurtenissen in de tijd, wordt immers vormgegeven door in een specifieke reeks van oorzaak en gevolg de ene gebeurtenis na de andere toe te voegen. Hoewel je dus telkens een nieuwe gebeurtenis aan de geschiedenis kan toe te voegen, wat ervoor zorgt dat de geschiedenis potentieel oneindig veel kanten opkan, kan ze nooit een feitelijke oneindigheid zijn aangezien het verleden bestaat uit welbepaalde stappen.

Op zich lijkt deze filosofische gedachtegang dus vrij logisch (hoewel fundamenteel verkeerd), maar waar theologische filosofen volledig in het ongewisse grijpen, is wanneer ze stellen dat de oorzaak van het universum een persoonlijke Schepper moet zijn, die als persoonlijke actor er vrijelijk voor kiest om een gevolg in de tijd te creëren. Hierbij wordt elk poging tot logische argumentering en wetenschappelijke bewijsvorm genegeerd. En algauw wordt er geciteerd uit heilige schriften, die als bron van waarheid plots hoger aangeschreven worden dan wetenschap die nochtans keer op keer bewijst wat z’n kracht en waarde is. Voor onze westerse cultuur betekent dit vooral dat het bijbelse verslag over het begin van het universum en de 'Eerste Oorzaak' op z’n minst als waarachtig beschouwd wordt.

Deze op zich vrij onschuldige manier van denken, die voor de meeste mensen geruststellend werkt, mag echter niet zoals creationisme doet evolutie en wetenschap in het algemeen in diskrediet brengen bij het grote publiek. Het niet precies kennen van de oorzaak van het ontstaan van het heelal betekent immers niet dat dit onmogelijk te achterhalen is in de toekomst en dat objectieve goed onderbouwde wetenschap plaats moeten ruimen voor speculatie en subjectiviteit.

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be (Niels Haelewyn)

Gerelateerde berichten

Lees ook: Het uitdijen van het heelal
Lees ook: Deeltjesversneller van CERN is volledig hersteld
Lees ook: Deeltjesversneller ligt plat tot lente volgend jaar
Lees ook: Deeltjesversneller van CERN draait op recordniveau
Lees ook: Newtons zwaartekrachttheorie verkeerd?
Lees ook: Ondergronds onderzoekslaboratorium

Bekijk alle berichten uit deze categorie.

Home

Nieuws

Astronomie

Mediatheek