Quasar maakt eigen sterrenstelsel :: Nieuws

Quasar maakt eigen sterrenstelsel

Geplaatst op 08-02-2010 om 11u00 door Bert Carrein - 6333 keer gelezen

In het midden van een reusachtig sterrenstelsel zit vaak een enorm zwart gat. Maar vormt dat zwarte gat zich geleidelijk in het stelsel, of trekt het gat juist een sterrenstelsel aan? Waarnemingen van een eenzaam zwart gat wijzen naar de tweede optie.

Quasar HE450-295 is een eenzame zonderling. Hoewel hij niet erg lijkt te verschillen van de andere superheldere radiobronnen die we kennen, mist hij iets in vergelijking met andere quasars. HE450-295 heeft namelijk geen sterrenstelsel. Tot nu toe dachten astronomen dat hij er stiekem wel een had, verscholen achter een grote stofwolk. Maar hele precieze metingen met infrarood-telescopen, die door het stof heen kunnen kijken, lieten zien dat het niet zo eenvoudig ligt.

Er ligt wel een stofwolk voor HE450-295, en achter die stofwolk ligt een sterrenstelsel. Maar dat stelsel zit niet om de quasar heen, hoewel het wel in de buurt is. Ze lijken op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken te hebben. Toch bleek er iets opvallend te zijn in de relatie tussen de quasar en het sterrenstelsel. In het stelsel worden honderd keer zoveel nieuwe sterren gevormd als in een gemiddeld stelsel, wel 350 per jaar. Het lijkt erop dat het materiaal dat nodig is voor al die stergeboorte via een straal van stof en gas uit de quasar komt. Zo voedt de quasar het sterrenstelsel, dat nu al uit zijn voegen begint te barsten. Bovendien liggen het stelsel en de quasar op ramkoers met elkaar. De lage snelheid van de quasar – enkele tienduizenden kilometers per uur – en de relatief kleine afstand tussen de objecten – 22 lichtjaar – garanderen dat die botsing een versmelting van de twee objecten tot gevolg zal hebben. Quasar HE450-295 is dus zijn eigen supergrote sterrenstelsel vast aan het vullen…

Foto: Quasar HE450-295 schiet een straal van stof en gas op zijn naburige sterren-stelsel. Het stelsel en de quasar zullen in de toekomst met elkaar versmelten.

Het is een opvallende ontdekking, want veel sterrenkundigen namen aan dat een quasar juist door een sterrenstelsel wordt gemaakt. Een groot sterrenstelsel vangt massa op in zijn midden, en als die massa maar groot genoeg is wordt het vanzelf een enorm zwart gat. Quasars zijn de zwaarste zwarte gaten die we kennen, en horen dus als vanzelfsprekend thuis in de grootste sterrenstelsels die we waar hebben genomen. De kip-ei discussie over sterrenstelsels en grote zwarte gaten kan weer op volle kracht verder. Om erachter te komen of quasar HE450-295 een uniek geval is of dat er meer quasars zijn die op deze manier aan hun stelsel zijn gekomen worden er de komende jaren een aantal telescopen op de verre uithoeken van het heelal gericht. De nieuwe Europese Extremely Large Telescope wordt toegerust om met grote precisie in het sterrenkundig ‘verleden’ te kijken. Ook de opvolger van de Hubble ruimtetelescoop, de James Webb Space Telescope, heeft oog voor quasars en soortgelijke objecten.

Quasars zijn actieve zwarte gaten die aan de lopende band materie opslokken. Ze zijn te zien als enorm heldere sterren, wat vreemd is aangezien een zwart gat geen licht uitstraalt. De helderheid van een quasar bestaat waarschijnlijk uit de ‘doodskreten’ van de materie die door het zwarte gat wordt opgeslokt. Vlak voordat het materiaal in het gat verdwijnt wordt het namelijk heel erg heet, en straalt het allerlei kleuren licht uit. Op gammaflitsen en supernova’s na zijn quasars de helderste objecten die we kennen. Vandaar dat we ze ondanks hun afstand van miljarden lichtjaren goed kunnen bestuderen. Om een quasar heen zit altijd een groot sterrenstelsel. Quasar HE450-295 is de enige bekende uitzondering op die regel.

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be (Lydwin van Rooyen)

Gerelateerde berichten

Lees ook: Onverwachte structuur in baby-quasar
Lees ook: Kaart van sterrenhemel toont gamma-straling
Lees ook: Mogelijk door jet geblazen schillen rond microquasar
Lees ook: LOFAR netwerk laat gedetailleerde opname van quasar zien
Lees ook: Twee bijzondere 'vrije' quasars
Lees ook: Tijd Tunnel

Bekijk alle berichten uit deze categorie.

desterren.net

Nieuws