Mensen op Mars (deel 1) :: Nieuws

Mensen op Mars (deel 1)

Geplaatst op 01-05-2010 om 10u42 door Bert Carrein - 6677 keer gelezen

Robotjes die kriskras rondrijden op Mars zijn wel leuk en aardig, maar het echte werk begint natuurlijk pas als we zelf voet op de rode planeet zetten. Een mens is zoveel beter als werktuig. Ziet een martionaut bijvoorbeeld een interessante steen, dan pakt hij hem op en slaat hem met een hamer in tweeën.

Een robot doet daar met een beetje pech een paar dagen over. Eerst maakt hij foto’s van zijn omgeving, en stuurt die naar de aarde. Daar komen ze een kwartier later aan, waar de computer de signalen in beelden omzet. De vluchtleiders kijken daar goed naar. Zien zij op tien meter afstand van de robot een leuke steen, dan sturen ze de robot de instructie om zich tien meter te verplaatsen. Dat doet hij braaf, maar hij moet dan weer een foto versturen om te laten zien of dat is gelukt. Vervolgens komen de commando’s om zijn hamer tevoorschijn te halen, en waar hij precies moet slaan. En dan is het weer hopen dat zijn camera’s de weggesprongen splinters kunnen terugvinden.

Nee, mensen op Mars zou voor de wetenschap veel handiger zijn. Het is niet dat de mensheid dat niet wil. Integendeel, in de afgelopen decennia is daar veel over nagedacht. Maar de technische obstakels maken een reis nu nog onmogelijk, hoewel Rusland erop gokt om de eerste martionauten op 8 mei 2018 te lanceren.

Sceptici zien weinig echter heil in een bemande vlucht naar Mars, omdat we er weinig tot niets te zoeken hebben. Of er voor de mens nuttige delfstoffen zijn, is onbekend, en wonen kun je er al helemaal niet. Nu nog niet, menen anderen, die er serieus over nadenken hoe rood mars veranderd kan worden in een tweede groene aarde.

Sinds de ramp met het ruimteveer Columbia, dat op 1 februari 2003 bij de terugkeer in de atmosfeer uiteen spatte, zijn de Amerikanen voorzichtig met hun plannen voor de bemande ruimtevaart. Vroeger liet Nasa nog wel eens doorschemeren zo tegen 2020 mensen naar Mars te willen sturen, maar die plannen zijn in de diepvries gezet. Als Amerika aan bemande raketten denkt, dan vliegen die vooralsnog alleen naar het internationale ruimtestation ISS, dat in een baan rond de aarde draait.

Andere landen zeggen graag het voortouw van een bemande reis naar Mars over te willen nemen. Enigszins giechelig werd er vorig jaar in het westen gereageerd, toen de Chinese staatsmedia bekend maakten dat China eerder voet op Mars zal zetten dan Amerika. Maar nu het land tegen alle verwachtingen in erin geslaagd is om een taikonaut te lanceren die heelhuids 15 rondjes rond de aarde maakte, worden de plannen toch iets serieuzer in de gaten gehouden. Volgens de Bejing Youth Daily zal de eerste stap in 2020 worden gezet.

Als dat zo is, dan moeten de Chinezen hopen dat de Russische plannen mislukken. Die willen de eerste vijf of zes ‘martionauten’ op 8 mei 2018 lanceren. Helemaal willekeurig is die datum niet, omdat de aarde en Mars dan dicht bij elkaar staan. Bovendien zou dan de zon ook net een rustige periode doormaken – een periode waarin hij relatief weinig geladen deeltjes uitspuugt, deeltjes die een gevaar voor bemanning en raket kunnen vormen. Laat je 2018 voorbijgaan, dan zijn dezelfde voordelen pas weer in 2032 aanwezig.

De Russen presenteerden hun plannen in juni 2003 op een congres in Moskou, waar ruimtevaartdeskundigen uit de hele wereld bijeen waren. Die hebben de Russen ook nodig voor de uitvoer van de missie, want ze erkennen onmiddellijk dat niet alleen te kunnen. Als het aan hen ligt, zijn de Europees - Russisch - Amerikaanse inspanningen om samen het ruimtestation ISS te voltooien een uitstekende oefening voor de vlucht naar Mars. “Dat wordt ongetwijfeld ons volgende project,” zei Leonid Gorshkov van het ruimtetechnologiebedrijf Energia in het tijdschrift Science. “De plannen daarvoor zijn vrij ver gevorderd.”

Die plannen zijn ook al enkele decennia oud. Ze stammen nog uit de Koude Oorlog, toen de Sovjet-Unie een raket ontwikkelde die mensen op Mars moest zetten.

astronomie sterrenkunde ruimtevaart nieuws
Foto: Een ontwerp op basis van een 10 Mw kernreactor met de experimentele VASIMIR aandrijving.

Er werd gewerkt aan een nucleaire motor, of beter: een reactor, omdat de hoeveelheid normale brandstof die het vaartuig voor een heen- en terugreis mee moet nemen, de raket veel te zwaar zou maken. Dat resulteerde in de loop der jaren in een aantal protoprototypes waarmee de benodigde kernsplijtingsreactie werd getest, maar die nog veel te zwaar waren om echt de ruimte ingeschoten te worden. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie werd de ontwikkeling ervan in 1992 gestaakt.

De Russen willen het werk nu samen met de Europeanen en Amerikanen herstarten. De Amerikanen zien ook wel wat in een kernsplijtende raketreactor, getuige het Safe-project waar Nasa sinds kort mee bezig is. Safe is een reactor die op radioactief uranium moet draaien met een vermogen van 400 kilowatt. Weliswaar maar een fractie van de zeker 10.000 kilowatt die nodig is om mensen op Mars te zetten, maar de Amerikaanse vorderingen werden op het congres van Moskou met enthousiasme onthaald.

Natuurlijk klonken er ook kritische geluiden. Volgens de ontwerpers is uranium een relatief veilige brandstof, want het is niet vreselijk radioactief. Mocht er bij de lancering een ongeluk gebeuren, dan blijven de schadelijke gevolgen lokaal en beperkt. Toch realiseren de ingenieurs zich dat naarmate de vlucht vordert, het radioactieve gevaar groter wordt. Want de kernsplijtingsproducten van uranium, zoals cesium en strontium, zenden veel meer straling uit. De martionauten staan daar zonder passende tegenmaatregelen in toenemende mate aan bloot.

Mede daarom worden ook hele andere aandrijfmechanismen overwogen. Zoals uiterst dunne ‘zeilen’ van zonnecellen, die een groot oppervlak hebben, en toch weinig wegen. Er zijn al elektrische raketmotoren getest, die door zulke zonnecelzeilen gevoed kunnen worden. Van een heel ander type zijn de zonnewindzeilen, die alleen nog in schets bestaan. Met een zeer grote spanwijdte zouden die het moeten hebben van de enorme snelheid van de deeltjes die de zon uitspuugt. Europa leek in Moskou wat minder haast te hebben. Franco Ongaro van de Europese ruimtevaartorganisatie Esa vindt dat we eerst maar eens moeten proberen een verkenner heen en weer te sturen. “Als we er niet in slagen om met een robot een paar stenen van Mars op te pikken en die op aarde te bezorgen, moeten we zeker nog geen mensen sturen,” zegt hij Science. Ook anderen vinden het vooralsnog veel goedkoper en veiliger om onbemande onderzoeksrobots naar Mars te sturen. Die kunnen in de komende decennia de rode planeet uitstekend in kaart brengen, zodat we veel beter kunnen inschatten welke risico’s mensen op Mars lopen.

Die risico’s moeten niet worden onderschat. De in totaal pakweg 500 mensen die tot dusver enige tijd in de ruimte hebben doorgebracht, keerden bepaald niet topfit op aarde terug. Naast vermoeidheid hadden ze vooral last van slappe spieren. Ook het hart, de bloedvaten en het skelet lijden onder het gebrek aan zwaartekracht. Tredmolens en andere fitnessapparaten aan boord helpen maar ten dele.

Dat is geen ramp voor mensen die terugkeren van een verblijf aan boord van een ruimtestation, want zij hebben de tijd om thuis weer uit te rusten. Maar de martionauten die na een maand of negen zonder zwaartekracht bij Mars aankomen, moeten bij voorkeur wel topfit zijn. De Russen denken na over een mensgrote centrifuge aan boord van het ruimtevaartuig, waarin de rondslingerende bemanning toch een soort zwaartekracht ervaart.

Rest de vraag wie er zo gek zal zijn om aan de lange, onbekende reis te beginnen. Wie stappen straks de raket in, zwaaien nog een keer, en hopen dat ze bij terugkeer over een jaar of twee, drie nog levend genoeg zijn om alle toejuichingen te horen? Het selecteren van geschikte bemanningsleden zal nog een aardige klus zijn.

Elke week wordt er een uitgebreid artikel over onze buurplaneet Mars geplaatst. Deze week: 'Mensen op Mars (deel 1)'.
Volgende week: Mensen op Mars (deel 2)
Vorige week: Leven op Mars? (deel 3)

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be (Janek Kozicki / Arjan vd Star)

Gerelateerde berichten

Lees ook: Primeur: NASA zendt zes Belgen naar Mars in simulatie
Lees ook: Obama belooft NASA reis naar Mars tegen 2030
Lees ook: Langer water op Mars dan gedacht
Lees ook: Mysterie ijsafzettingen op Mars opgelost
Lees ook: Europese bemanning MARS 500 in ESTEC
Lees ook: Mogelijk 7 grotten op Mars ontdekt

Bekijk alle berichten uit deze categorie.

desterren.net

Nieuws