Nieuws

Even de atmosfeer buiten spel zetten...

Geplaatst op 14-09-2010 om 11u00 door Bert Carrein - 3696 keer gelezen
Nieuws

Het gedrag van sterrenclusters in het drukke centrum van de Melkweg is lastig te bestuderen. Ruimtetelescopen kunnen geen heel cluster in beeld krijgen, terwijl telescopen op aarde gehinderd worden door de atmosfeer. Astronomen verzonnen een list om de storende atmosfeer buitenspel te zetten.

In het centrale deel van ons melkwegstelsel zitten bijzondere sterrenclusters. Sterren worden in die groepen aan de lopende band geboren, maar onder zulke extreme omstandigheden dat het nauwelijks vergelijkbaar is met stergeboorte aan de rand van het sterrenstelsel. Als we die clusters goed kunnen bestuderen, zo denken astronomen, kunnen we erachter komen wat voor invloed de omgeving van een geboortegebied heeft op de vorming van sterren daarin. Dat zou helpen bij het begrijpen van stergeboorte, een proces dat ondanks jarenlang onderzoek nog erg raadselachtig blijft.

Helaas laten de sterrenclusters in het midden van de Melkweg zich lastig bestuderen. Het zichtbare licht dat ze uitstralen bereikt de aarde nauwelijks doordat gas en stof het absorbeert, dus ze zijn alleen in infrarood te zien. De bewegingen binnen de clusters zijn zo klein dat er een heel hoge resolutie nodig is om ze te bepalen. Bovendien zijn de clusters enorm – als je een sterrencluster volledig in beeld wilt krijgen, heb je een telescoop met een flinke kijkhoek nodig. Het ligt voor de hand om de clusters met ruimtetelescopen te bestuderen. In de ruimte heb je namelijk geen last hebt van de aardatmosfeer, een extra verstorende factor bij het waarnemen van de sterren. Maar er zijn geen ruimtetelescopen die met een grote kijkhoek en resolutie infrarood licht kunnen waarnemen. Voorlopig moeten we het dus doen met telescopen op aarde.

Gelukkig bereikten Amerikaanse astronomen van het Steward Observatory in Arizona een doorbraak waarmee de verstoring van het beeld door de aardatmosfeer een stuk minder problematisch wordt. Hun oplossing voor het probleem is eigenlijk een uitbreiding van een manier die al langer gebruikt wordt om ongestoord door de atmosfeer heen te kijken. Met behulp van een sterke laserstraal wordt een ‘namaakster’ op de nachthemel geprojecteerd. De beweging van die namaakster kan dan gebruikt worden om de plaats van echte sterren te corrigeren. Zo wordt de resolutie van de opnamen van de nachthemel al langer met wel vijftig procent verbeterd. Het lukte de Amerikaanse onderzoekers nu om niet één, maar wel vijf namaaksterren te projecteren. Dat levert veel lastiger rekenwerk op, maar de foto’s die na dat rekenwerk gemaakt kunnen worden zijn scherper dan ooit tevoren.

Met behulp van de nieuwe meet- en rekentechniek kunnen vanaf de aarde superscherpe opnames gemaakt worden van complete sterrenclusters in het centrum van de Melkweg. Door na precies een jaar dezelfde opname nog een keer te maken, is zelfs van elke afzonderlijke ster te bepalen of ze tot het cluster behoren. Dankzij deze doorbraak zal de komende jaren meer duidelijk worden over de verschillen tussen clusters in het centrum van de Melkweg en die in de uithoeken daarvan.

Bron: The Guidestar: http://www.astro-event-group.be (L. van Rooyen)

Gerelateerde berichten

Lees ook: Omega Centauri: De grootste bekende bolhoop
Lees ook: Melkweg omringd door donkere materie?
Lees ook: Open sterrenhoop in Cygnus
Lees ook: De Melkweg boven Mauna Kea
Lees ook: Melkweg doorkliefd met waterstofgas
Lees ook: Reusachtige gasstroom is groter dan gedacht

Bekijk alle berichten uit deze categorie.